F35 savaş uçağı, gelişmiş teknolojik kabiliyetleri ve çok yönlü kullanım avantajı ile modern hava kuvvetlerinin bel kemiğini oluşturmaktadır. 2025 yılı itibarıyla F35 maliyeti, savunma sanayii ve ülke bütçeleri açısından merak konusu olmaya devam etmektedir. Bu yazıda F35 maliyetine dair güncel verileri, üretim ve bakım giderlerini ve ülkeler arası fiyat farklılıklarını detaylı şekilde ele alacağız.
F35 Maliyeti 2025 Yılında Ne Kadardır?
F35 maliyeti 2025 yılında birçok etkene göre değişiklik göstermektedir. Uçağın modeline, sipariş adedine ve alıcı ülkenin anlaşmalarına bağlı olarak birim fiyat değişebilirken ortalama bir F35A modeli için 2025 yılı itibarıyla birim maliyet 80 ila 90 milyon dolar arasında değişmektedir. Ek olarak bakım, eğitim ve lojistik sistemlerin dahil edildiği toplam maliyet ise 150 milyon doları bulabilmektedir.
F35 Versiyonlarına Göre Fiyat Değişimi
F35 savaş uçakları üç ana versiyonda üretilmektedir ve her modelin teknik yapısı farklı olduğu için maliyetleri de farklıdır.
F35A Konvansiyonel Kalkış ve İniş Modeli
En yaygın kullanılan versiyon olan F35A, sabit pistli hava üslerinden operasyon yapmaktadır ve yaklaşık 80-90 milyon dolarlık birim maliyete sahiptir.
F35B Kısa Kalkış ve Dikey İniş Modeli
F35B modeli daha gelişmiş iniş-kalkış yeteneklerine sahiptir ve özellikle uçak gemileri için tasarlanmıştır, bu nedenle birim maliyeti 100-110 milyon dolar civarındadır.
F35C Uçak Gemisine Uyumlu Model
Donanma kullanımına özel geliştirilen F35C modeli ise güçlendirilmiş iniş takımları ve daha geniş kanat yapısı nedeniyle yaklaşık 100 milyon dolarlık birim fiyatla pazarlanır.
F35’in Toplam Sahip Olma Maliyeti Nedir?
Bir F35 savaş uçağının sadece satın alma fiyatı değil, kullanım süresi boyunca oluşan bakım, yedek parça, eğitim ve yazılım güncelleme maliyetleri de oldukça yüksektir.
Operasyonel Kullanım ve Bakım Giderleri
Uçağın yıllık bakım maliyeti ortalama 6-7 milyon dolar civarındadır. Bu giderlere yakıt, personel eğitimi, yedek parça değişimi ve yazılım güncellemeleri dahildir.
Lojistik ve Yazılım Maliyetleri
F35’in yazılım tabanlı sistemlerinin korunması için ciddi düzeyde teknik altyapı gereklidir. ALIS (Autonomic Logistics Information System) gibi sistemlerin yıllık bakımı bile tek başına milyon dolarları bulabilir.
Ülkeler Arası F35 Maliyeti Neden Değişmektedir?
F35 maliyeti ülkelere göre farklılık göstermektedir çünkü her ülkenin satın alma şekli, içeriği ve politik ilişkileri maliyeti doğrudan etkilemektedir.
Sipariş Adedi ve Paket İçeriği
Toplu alım yapan ülkeler birim maliyeti düşürebilirken, az sayıda alım yapanlar daha yüksek ücret ödemektedir. Ayrıca pakette eğitim, yedek parça ve simülatör gibi ekler yer alırsa maliyet yükselir.
Siyasi ve Askeri Anlaşmaların Etkisi
ABD ile olan siyasi ilişkiler, askeri iş birliği düzeyi ve NATO üyeliği gibi durumlar da fiyatlandırmayı etkileyen unsurlar arasında yer alır.
Türkiye F35 Projesinden Çekildi mi?
Türkiye, daha önce F35 projesinde üretici ortaklardan biri olmasına rağmen 2020 yılında programdan çıkarılmıştır.
S400 Alımı Sonrası Gelişmeler
Türkiye’nin Rusya’dan S400 hava savunma sistemi alması sonrası ABD tarafından projeden çıkarılması, sipariş edilen F35’lerin teslimatını da engellemiştir.
Mevcut Durum ve Gelecek Senaryoları
2025 yılı itibarıyla Türkiye F35 uçağına sahip değildir ve program dışında kalmaya devam etmektedir. Yerli MMU (Milli Muharip Uçak) projesi bu boşluğu doldurmayı hedeflemektedir.
F35 Projesine Yatırım Yapan Ülkeler
F35 projesi çok uluslu bir projedir ve ABD dışında birçok ülke bu uçağın geliştirilmesine katkıda bulunmuştur.
Ortak Üretici Ülkeler
İngiltere, İtalya, Kanada, Hollanda, Avustralya gibi ülkeler F35’in geliştirilmesine hem maddi hem teknik katkıda bulunarak projede aktif yer almıştır.
Alıcı ve Kullanıcı Ülkeler
İsrail, Japonya, Güney Kore, Norveç, Polonya gibi ülkeler F35 uçaklarını aktif olarak kullanmaktadır ve 2025 yılı itibarıyla filolarını genişletmeye devam etmektedir.
F35 Maliyeti Gelecekte Düşecek mi?
F35 üretimi arttıkça birim maliyetlerin düşmesi beklenmektedir ancak teknolojik güncellemeler bu avantajı dengeleyebilir.
Seri Üretim Etkisi
Yüksek hacimli üretimle birlikte birim maliyetlerde düşüş olması beklenir fakat tedarik zinciri sorunları ve enflasyon gibi ekonomik etkenler bu süreci zorlaştırabilir.
Yazılım ve Silah Sistemleri Gelişimi
F35 yazılımı sürekli güncellenen bir yapıya sahip olduğu için gelecekte bu güncellemelerin maliyeti toplam sahip olma maliyetini artırabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “F35 Maliyeti 2025” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
F35 savaş uçağı kaç milyon dolara mal oluyor?
2025 itibarıyla F35A modeli ortalama 80-90 milyon dolara mal olmaktadır. Diğer versiyonlar için bu rakam 100 milyon doları geçebilmektedir.
F35’in yıllık bakım maliyeti ne kadardır?
F35’in yıllık bakım maliyeti ortalama 6-7 milyon dolardır. Bu maliyetin içinde bakım personeli, yazılım güncellemeleri ve parça değişimleri yer almaktadır.
Türkiye F35 projesinde neden yer almıyor?
Türkiye’nin Rusya’dan S400 hava savunma sistemi alması nedeniyle ABD tarafından F35 programından çıkarılmıştır.
F35 uçakları hangi ülkelerde kullanılıyor?
ABD başta olmak üzere İngiltere, İsrail, Japonya, Güney Kore, Norveç, İtalya gibi ülkeler aktif olarak F35 kullanmaktadır.
F35 maliyeti gelecekte düşer mi?
Toplu üretimin artması ile düşmesi beklenir ancak yazılım ve sistem güncellemeleri bu düşüşü sınırlandırabilir.
F35 alımında ülkeler arası fiyat farkı olur mu?
Evet, ülkenin sipariş miktarı, siyasi ilişkiler ve pakette yer alan unsurlar birim fiyat üzerinde doğrudan etkilidir.
F35’in en pahalı versiyonu hangisidir?
Kısa kalkış ve dikey iniş yapabilen F35B modeli, en pahalı versiyon olarak öne çıkmakta ve yaklaşık 100-110 milyon dolarlık maliyete sahiptir.
Türkiye’nin yerine ne kullanılacak?
Türkiye, F35 yerine kendi geliştirdiği Milli Muharip Uçak (MMU) projesi olan KAAN ile alternatif yaratmayı hedeflemektedir.
